VÜCUT ÖRTÜSÜ DOKULARINDAKİ DEĞİŞİKLİKLERİNİN TANINMASI

 

İnsan anatomisi bilmeden, gerçek anlamda masaj olanaksızdır. Masör, en azından tüm vü­cut örtüsünün konturlarını, kasların biçimini ve öteki kaslarla olan sınırlarını, her kasın başlangıç ve bitiş yerlerini, tüm kas grupları­nı, kasların tendona dönüşme bölgelerini, fasyalarla kas dokusunu ayırt edebilmelidir. Sağ­lıklı dokunun niteliklerini, alt ve üst derilerin sertliklerini, esneklilklerini, birbiri üzerinde kaydırılabilme kapasitelerini, derialtı dokusu­nun, kasların, fasyaların ve tendonlann ger­ginlik durumlarını, kemiklerin ve periostun palpasyon farklarını ve eğriliklerini iyi bilme­si gerekir.

Sağlıklı derinin homojen ve parlak görü­nümü vardır; çok hafif uyarmayla, örneğin ha­fif ovmayla bile kan dolaşımı arlar ve kızarır. Belli bir turgora, yani doku iç basıncına sahip­tir. Deri turgorunu belirleyen etmenler, deri al­tındaki yağlar, kapiller damar basıncı ve hüc­re içi sıvılardır. Sağlıklı derinin çok esnek olan elastik lifleri, mekanik uyarılarla kolayca esnerler. Gerilerek şekli bozulursa, etkili gücün sona ermesinden sonra yeniden eski biçi­mini alır.

Derinin esneme kapasitesi ve bunun fizyo­lojik etkileri masaj için bir ölçüdür. Sağlıklı vücut örtüsü üzerinde hareket ettirilecek par­mak uçlarına karşı düzenli bir direnç gösterir: Üst ve alt deriler, derialtı dokusu; o da kas ve fasyalar üzerinde kaydırılabilir. Bu katmanlar arası kayganlık, hastalık devrelerine göre de­ğişir. Yağ dokusunun kalınlığı ve dağılımı, cinse, yaşa ve yaşam biçimine (beslenme, meslek, hareketlilik vb) göre farklılıklar gös­terir. Uzun süren hastalıkta ve hareketsiz kal­mada deride büyük değişiklikler olabilir: Pul­lanır, kırışır, parlaklığını yitirir. Yaşlılıkta, do­kuların sıvı içeriğinin ve elastik liflerin azal­masıyla derinin turgor ve esnekliği geriler.

Yeterli anatomi ve fizyolojik bilgiye sahip masör, masaja başlamadan önce yapacağı test palpasyonuyla deriye ilişkin yeterli bilgi edi­nebilir.

Palpasyon tam soyunmuş hastada iki ya da dört parmakla yapılır. Deri üzerine yerleştirilen par­mak uçları (tırnaklar değil parmak kubbeleri !) çok hafif basınçla küçük dairecikler yapa­rak vücut örtüsü katmanlarını birbiri üzerinde kaydırarak değerlendirir. Normalde,iki par­makla tutulan deri, derialtı dokusu ve kaslar üzerinde rahatça havaya kaldırılabilir.Kaslardaki gerginlik belirtilerinin bilinme si de önemlidir. Deneyimli bir masör, kaslar­daki gerginliği hastanın omuz kuşağı ile bel ve sırtının duruşundan kestirebilir ve de hangi kasların gergin olduğunu ilk bakışta anlayabi­lir. Kaslardaki gerginlik belirtileri şöyle özet­lenebilir:

 

1. Ağrı

Kural olarak, gergin, hipertronik kaslar masajda ağrılıdır. Ağrı, kasın gergin olduğunu gösteren önemli belirtilerdendir. Ağrı batıcı ya da kunt nitelikte olabilir. Ellerin konulduğu yerde hasta ağrı hissederse, önce çevredeki ağrısız bölge üzerinde çalışıldıktan sonra, ha­fif hafif bastırarak ağrı merkezine doğru gelinmelidir. Bu şekilde çevredeki dokuların kan dolaşımı arttırılarak aşırı ağrıdan kaçınılmış olur.

 

2.  Deri Reaksiyonu

Derinin göstereceği reaksiyon da, tedavi edilen bölgenin durumuna ilişkin bilgi verir. Deri reaksiyonu kasın kasılma derecesine gö­re değişir. Gergin olmayan gevşek kaslarda, bu bölgedeki kan dolaşımı aktive edilince, de­ride hafif bir kızarma gözlenir. Kramplı ve ağ­rılı bir alanda çalışılıyorsa, serbest hale geçiri­len birikmiş metabolizma artıklarının etkisiy­le damarlarda ek bir genişleme olacağından, derinin renk tonu ateş kırmızısından koyu kır­mızıya kadar değişir.

 

3.  Kasların Niteliği

Gevşek kas göreceli yumuşak ve esnektir; parmaklar arasında ağrısızca kaldırılıp esneti­lerek yoğrulabilir ve friksiyon yapılabilir.

Gergin kaslar ise kalın bir kablo gibi ele sert gelir ve sanki kemiklere masaj yapılıyor­muş hissini verebilir. Derin friksiyonda nodüller biçiminde kas sertlikleri palpe edilir. Buna karşın çevredeki kas dokuları yumuşak ve es­nektir.